Бұл бөлім медианың, редакциялардың, журналистердің, блогерлердің және редакция ұжымдарының басқа да мүшелерінің ақпаратты іздеу, тарату және түсініктеме беру, оқиғаларды сипаттау және мәселелерді жариялау бойынша жұмыстары кезіндегі кәсіби мінез-құлқының негізгі принциптерін бекітеді.
1. Қоғамның анық ақпарат алу құқы
Редакция жұмысы адалдыққа және қоғамда болып жатқан немесе қоғамға әсер ететін, қоғамдық қызығушылық тудыратын оқиғалар мен құбылыстар туралы бейтарап ақпарат беруге негізделуі керек.
Осы мақсатта редакция:
1.1. Ақпаратты барлық қолжетімді әдіс арқылы тексереді, дереккөзі белгілі және маңызды мәліметті ескеретін ақпаратты ғана пайдаланады.
1.2. Ақпаратты тарату кезінде медиа таратылатын ақпараттың растығын бірінші орынға қояды. Бұл жағдайда жеделдік екінші орында тұрады.
1.3. Басқа әдістер қоғамдық қызығушылық тудыратын ақпаратты алуға мүмкіндік бермейтін жағдайларды қоспағанда, ақпарат жинаудың жасырын немесе басқа құпия әдістерінен аулақ болады.
1.4. Эксклюзив ақпаратты жариялау кезінде екі дереккөз ережесін сақтайды: барлық фактілерді бір-бірімен байланыссыз, әрі сенімді, кем дегенде екі дереккөз растауы керек.
1.5. Мүмкіндігінше ақпарат көзін көрсетеді.
1.6. Егер ақпарат көзі құпия қалуды қалай отырып ақпарат беруге дайын болса, осы дереккөздің ақпарат беру себептерін анықтайды.
1.7. Тақырыптар, анонстар мен промо-материалдар, мультимедиа фрагменттері мен дәйексөздер мазмұнның мәнін бұрмаламайтынына көз жеткізеді.
1.8. Көрерменге фотосуреттер қайда, қашан және қандай жағдайда түсірілгені, аудио және видео жазбалар қалай жасалғаны туралы әрдайым нақты және ашық хабарлайды.
1.9. Фотосуреттер мен коллаждарды белгілейді, оларды оқиға орнында түсірілген репортаждық фотосуреттерден бөлектейді, сондай-ақ аудитория оларды дәл сол кездегі суреттер ретінде қабылдап қалмауы үшін мұрағаттық фото- және бейнематериалдарға белгі соғады.
1.10. Оқиғаларды тарихи ретпен қайта құру әдісін қолданған кезде аудиторияға бұл деректі дүние емес, қойылым екенін түсіндіре кетеді.
2. Адам құқына құрмет
Редакция адамның жеке бас құқы маңызды екенін түсінеді және кейіпкерлердің өміріне ақпарат мазмұны белгілі бір деңгейде әсер етуі мүмкін екенін ескере отырып, олардың мүдделерін ескеруге тырысады. Адал журналистикада қорлау, жала жабу және жалған айыптау ұғымдары сәйкес келмейді.
Осыны ескере отырып, редакция:
2.1. Бала ақпарат көзі болғанда, зорлық-зомбылық және басқа да заңсыз әрекеттерге байланысты оқиғаларға қатысы болған кезде баламен жұмыс істей отырып, ерекше мұқият болады. Кәмелетке толмағандардың аты-жөнін және оларды тауып алуға мүмкіндік беретін басқа да деректерді хабарламайды.
2.2. Тәжірибесіз кейіпкер өзіне зиян келтіруі мүмкін, мысалы, қоғамның ашуына тиіп, қудалауына ұшыратуы мүмкін сөзді абайсызда айтып, мәлімдеме жасап қойған кезде оны материалда пайдаланбайды.
2.3. Зардап шеккен немесе қайғыға батқан адамдардың сұхбаттарын, фотосуреттерін немесе бейнелерін пайдалану кезінде әдеп сақтайды.
2.4. Ол суреттерді жарияламайды, қылмыс құрбандарын анықтауға мүмкіндік беретін атауларды, мекенжайларды және басқа деректерді көрсетпейді.
2.5. Кінәсі сот үкімімен анықталып, заңды күшіне енбейінше, күдіктілерді «қылмыскер» деп атамайды.
3. Тәуелсіздік және алаламау
Редакция ел ішінде үйреншікті жайт болмаса да, көзқарастар мен адам өмірінің алуан түрлілігін көрсету барысында қоғамның мүдделерін, оның демократиялық институттары мен қоғамдық моральды құрметтеуі керек. Редакция қоғамның ақпарат алу құқығын қамтамасыз етуге бағытталған шешімдер қабылдау кезінде қандай да бір мемлекеттік және қоғамдық институттарға тәуелді болмауға тиіс.
Оған қол жеткізу үшін, редакция:
3.1. Дереккөзі билік болса да кез келген ақпаратқа, барлық оқиғаға, компанияға және адамға бірдей скептицизммен және сенімсіздікпен қарайды.
3.2. Берген материалында қоғамдағы көзқарастардың әралуандығын көрсетуге тырысады.
3.3. Әртүрлі қоғамдық топтар мен әлеуметтік топ өкілдеріне пікір айтуға тең мүмкіндік береді.
3.4. Ашық пікір алмасуды қамтамасыз етеді, әртүрлі көзқарастарды жақтаушыларға, тіпті пікірлері орашолақтау болып көрінсе де, тең мүмкіндік береді.
3.5. Әртүрлі адамдар мен қоғамдық топтардың сенімдері мен құндылықтарын құрметтей отырып ақпарат жариялайды.
3.6. Қоғамдық топтардың санына қарамастан жарияланымда өшпенділікке жол бермей, айыптаудан, кез келген кемсітуден аулақ болады, ұлты, нәсілі, жынысы, діні, тілі, жыныстық ұстанымы, кәсібі, саяси және өзге де көзқарастары бойынша кемсітуден аулақ болады.
3.7. Пікір айтушының сөзі мен мәлімдемелерінің дұрыс қайталануын қамтамасыз етеді. Жанжал туындаған жағдайда, барлық негізгі тарап өкілдерінен жанжалдың себебі туралы түсініктеме алу үшін қолдан келгеннің бәрін жасайды.
3.8. Фактілер мен пікірлер ара-жігін ажыратады: бағалау пікірлері факті ретінде ұсынылмайды. Аудиторияға пайдаланылған пікірлерді анықтауға және оларды айтылған фактілерден ажыратуға мүмкіндік береді.
3.9. Өзінің кез келген байлам, тұжырымдарын және бағамдауларын фактілермен және цифрлармен немесе сарапшылардың пікірлерімен растап отырады (Нақты сарапшылардың пікірі екенін көрсеткен жағдайда).
3.10. Объективтігі мен бейтараптығына әсер етуі мүмкін материалдық немесе материалдық емес мүдденің пайда болуына жол бермейді.
3.11. Жалған ақпаратты қасақана таратуға және шынайы ақпаратты кез келген түрдегі сыйақы үшін жасырып қалуға жол бермейді.
4. Аудитория алдындағы жауапкершілік пен шынайылық
Редакция қоғам мүддесі үшін әрекет ете отырып, осы қоғамға есеп береді, яғни өз жұмысы үшін жауап береді, өзінің шешімдері мен себептері туралы ашық айтады, аудиторияға редакцияның бейтараптығы мен тәуелсіздігі дәрежесін анықтауға мүмкіндік беретін кез келген ақпаратты береді.
Осыған байланысты, редакция:
4.1. Қате жібергеннен кейін, редакциядан тыс ешкім талап етпесе де, бұл қатені тез арада түзетуге немесе жоққа шығаруға барынша күш салады.
4.2. Егер қате осы негізгі принциптерге айтарлықтай қайшы келсе – оны мойындайды және түзетеді, ал аудиторияға қатенің неден болғанын, неге түзетулер енгізілгенін және қалай түзелгенін нақты және ашық түсіндіреді.
4.3. Аудиторияға оның объективтілігіне әсер етуі мүмкін кез келген мән-жай туралы, сондай-ақ жарияланатын немесе жариялауды жоспарлап отырған белгілі бір тақырыптарға мүдделіліктің кез келген түрі туралы ақпаратты барынша егжей-тегжейлі мәлімдейді.
4.4. Редакция қызметі пен белсенділігі ортақ: бүкіл редакция немесе оның бір бөлігі митинг, демонстрация мен пикеттерді қоса алғанда, кез келген қоғамдық акцияларға қатысқан жағдайда, осы шара барысын жариялаудан бас тартады.
4.5. Саяси қызметтен бас тартады: редакция мүшелерінің ешқайсы қандай да бір саяси партияның мүшесі бола алмайды және/немесе мемлекеттік басқару, сот немесе заң шығарушы билік органдарында қызмет атқара алмайды.
4.6. Егер орындалуы осы негізгі принциптерге қайшы келсе, қызметкерлерге редакция тапсырмасын орындаудан бас тартуға мүмкіндік береді, ол үшін оны қудаламайды.
4.7. Егер өздері дайындаған жарияланым мазмұны автордың немесе авторлар ұжымының еркінен тыс өзгертілген немесе ішінара түзетілген болса, өз қызметкерлеріне ол материалда авторлығын көрсетуден бас тартуға мүмкіндік береді.